តើអ្វីជាហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ (Radio Frequency)?

 ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ

Radio Frequency (RF)

១. ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ

ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ Radio Frequency (RF) គឺជាធនធានធម្មជាតិកម្រដែលកើតឡើងដោយ​ឯកឯង មិនកើតឡើងវិញនិងមិនបាត់បង់ ប៉ុន្តែអាចប្រើប្រាស់ឡើងវិញបាន។ ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ មានទម្រង់ជារលកអេឡិចត្រូម៉ាញ៉េទិចដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់ទំនាក់ទំនង (Wireless  Communication) ដែលសហភាពទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ  (ITU) កំណត់យកចាប់ពី 8.3 kHz ទៅ 3 THz។  ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុមានខ្នាតគិតជាហឺត (Hz) ដែលជាចំនួនតាងឱ្យល្បឿនរលកអេឡិចត្រូម៉ាញ៉េទិចធៀបនឹងប្រវែងមួយជំហានរលកផ្សាយចេញ។ ល្បឿនដាលរបស់រលកអេឡិចត្រូម៉ាញ៉េទិចនៅក្នុងលំហរអាកាសដូចទៅនឹងល្បឿនពន្លឺដែរ c = 3x10⁸ m/s ហើយយើងអាចគណនាហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ និងជំហានហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុតាមរូមបន្ត៖

c ល្បឿនពន្លឺ (m/s),  f ហ្វ្រេកង់ស៍គិតជា (Hz),   λ ជំហានរលកអេឡិចត្រូម៉ាញ៉េទិចគិតជា (m)

ភ្នែករបស់មនុស្សគឺមិនអាចមើលឃើញហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុបានទេ ដូច្នេះត្រូវប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ជំនួយដើម្បីអាចវាស់ស្ទង់កម្រិតរបស់ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុនោះគឺ Spectrum Analyzer។

ឧបករណ៍វាស់ស្ទង់ហ្វ្រេកង់ស៍ (Spectrum Analyzer)

រលកអេឡិចត្រូម៉ាញ៉េទិចដែលមានកម្រិតហ្វ្រេកង់ស៍ទាបជាង 3 kHz និងខ្ពស់ជាង 3 THz គេមិនចាប់ទុកជាហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុឡើង ដូច្នេះគេមិនប្រើប្រាស់ហ្វ្រេកង់ស៍ទាំងនេះសម្រាប់នាំពត៌មានដើម្បីទំនាក់ទំនងនោះទេ។ គេបានបែងចែកចំណាត់ថ្នាក់តាមវិសាលគមហ្វ្រេកង់ស៍ (Frequency Spectrum) មានដូចជា កម្រិតទាបបំផុត (Extremely Low) ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ (RF) មីក្រូវ៉េវ (Microwaves) អ៊ីនហ្វ្រា (Infrared) ពន្លឺមើឃើញ (Visible Light) អ៊ុលត្រាវីយូឡេ (Ultraviolet Light) កាំរស្មីអ៊ិច (X-rays) និងកាំរស្មីហ្គាម៉ា (Gamma rays) ។

អង្គការទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ (ITU) បានបែងចែកវិសាលគមហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ (Radio Frequency Spectrum)ទៅជាបង់ដែលមានឈ្មោះកំណត់ដោយ ដូចខាងក្រោម៖

ហ្វ្រេកង់ស៍	ជំហានរលក	បង់ហ្វ្រេកង់ស៍
Below 3 Hz	>105 km	TLF	Tremendously low frequency
3–30 Hz	105–104 km	ELF	Extremely low frequency
30–300 Hz	104–103 km	SLF	Super low frequency
300–3000 Hz	103–100 km	ULF	Ultra-low frequency
3–30 kHz	100–10 km	VLF	Very low frequency
30–300 kHz	10–1 km	LF	Low frequency
300 kHz – 3 MHz	1 km – 100 m	MF	Medium frequency
3–30 MHz	100–10 m	HF	High frequency
30–300 MHz	10–1 m	VHF	Very high frequency
300 MHz – 3 GHz	1 m – 100 mm	UHF	Ultra-high frequency
3–30 GHz	100–10 mm	SHF	Super high frequency
30–300 GHz	10–1 mm	EHF	Extremely high frequency
300 GHz – 3 THz	1 mm – 0.1 mm	THF	Tremendously high frequency

ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុត្រូវបានប្រើផ្តល់សេវាទំនាក់ទំនងដូចជា វិទ្យុផ្សាយសំឡេង ទូរទស្សន៍ ប្រព័ន្ធទូរសព្ទចល័ត 2G 3G 4G 5G, Walkie Talkie Wi-Fi Bluetooth GPS និងទំនាក់ទំនងផ្កាយរណបជាដើម។ អង្គការទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ វិទ្យុទំនាក់ទំនង (ITU-R) បានបែងចែកបង់ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុផ្សេងៗគ្នាដើម្បីផ្តល់សេវាទំនាក់ទំនងនីមួយៗតាមកម្រិតវិសាលគមហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ។

វិសាលគមហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុក្នុងការផ្តល់សេវាទំនាក់ទំនង

Source	Frequency (MHz)	Typical radiated
		Power (kW)
Longwave BCB (EU)	0.150–0.285	320
AM BCB (EU & J)	0.525–1.605	500
AM BCB (US)	0.530–1.710	50
Amateur	1.8–29.7	0.16 (mobile)
Citizens band	26.9–27.4	0.004
Amateur	28–30	0.2 (mobile)
Land mobile	29–54	0.1
Amateur	50–54	0.2 (mobile)
TV low VHF	54–88	100
Land mobile (EU)	65–85	0.1
FM BCB (J)	76–90	44
FM BCB (US & EU)	88–108	105
Aircraft	108–136	1
Land mobile (EU)	120–160	0.1
Land mobile	132–174	18–100
Land mobile (J)	142–170
Amateur	144–148	0.2 (mobile)
TV high VHF	174–216	316
Land mobile	216–222	0.2
Amateur	222–225	0.1 (mobile)
Land mobile (J)	335–384
Land mobile	406–512	0.1
Land mobile (J)	450–470
Amateur	430–450	0.1 (mobile)
TV UHF	470–806	5000
Land mobile	806–947	0.035
Cellular AMPS	806–947	0.003
Amateur	1200–1600
Land mobile
GPS
Cellular PCS	1700–2000	0.003
ISM	2400–2500	0.0000025
Bluetooth
Wi-Fi

Source

Frequency

(MHz)

Typical radiated

Power (kW)

Longwave BCB (EU)

0.150–0.285

320

AM BCB (EU & J)

0.525–1.605

500

AM BCB (US)

0.530–1.710

50

Amateur

1.8–29.7

0.16 (mobile)

Citizens band

26.9–27.4

0.004

Amateur

28–30

0.2 (mobile)

Land mobile

29–54

0.1

Amateur

50–54

0.2 (mobile)

TV low VHF

54–88

100

Land mobile (EU)

65–85

0.1

FM BCB (J)

76–90

44

FM BCB (US & EU)

88–108

105

Aircraft

108–136

1

Land mobile (EU)

120–160

0.1

Land mobile

132–174

18–100

Land mobile (J)

142–170

 

Amateur

144–148

0.2 (mobile)

TV high VHF

174–216

316

Land mobile

216–222

0.2

Amateur

222–225

0.1 (mobile)

Land mobile (J)

335–384

 

Land mobile

406–512

0.1

Land mobile (J)

450–470

 

Amateur

430–450

0.1 (mobile)

TV UHF

470–806

5000

Land mobile

806–947

0.035

Cellular AMPS

806–947

0.003

Amateur

1200–1600

 

Land mobile

GPS

Cellular PCS

1700–2000

0.003

ISM

2400–2500

0.0000025

Bluetooth

Wi-Fi

ក្នុងការកំណត់កម្រិតវិសាលគមហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុលើសេវាទំនាក់ទំនងនីមួយៗ អង្គការទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ (ITU) ក៏បានបែងចែកផែនទីជាបីតំបន់ផងដែរ ដោយប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងតំបន់បី (Region 3)។

២. វិទ្យុផ្សាយសំឡេង AM និង FM

 ការផ្សាយវិទ្យុសំឡេងប្រើហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ (RF) គឺជាការបញ្ជូនរលកវិទ្យុដោយដាក់បញ្ចូលព័ត៌មានសំឡេង (Audio Frequency) នៅលើរលកអេឡិចត្រូម៉ាញ៉េទិចដែលមានហ្វ្រេកង់ស៍ខ្ពស់ជាហ្វ្រេកង់ស៍នាំ (Carrier Frequency) ។ វិធីសាស្ត្រដាក់បញ្ចូលព័ត៌មានសំឡេង (Sound Information) នៅលើរលកបញ្ជូនត្រូវបានគេហៅថា ម៉ូឌុលេសិន (Modulation)។ ជាទូទៅគេប្រើមូឌុលេសិនពីរប្រភេទគឺ មូឌុលេសិនអំព្លីទុត (AM) និងមូឌុលេសិនហ្វ្រេកង់ស៍ (FM) ក្នុងការផ្សាយវិទ្យុ។

នៅពេលដែលធ្វើម៉ូឌុលេសិនស៊ីញ៉ាល់ជាទម្រង់ AM ឬ FM លើហ្វ្រេកង់ស៍នាំ នោះនឹងបង្កើតបាន Sidebands  ដែលមានហ្វ្រេកង់ស៍ផ្នែកទាប (Lower Sideband = f_C - f_M )និងផ្នែកខ្ពស់ (Upper Sideband = f_C + f_M ) ដែលគម្លាត់ហ្វ្រេកង់ស៍ផ្នែកទាប ទៅហ្វ្រេកង់ស៍ផ្នែកខ្ពស់ គេហៅថាគម្លាតកាណាល់ (Channel Bandwidth)។ ក្នុងការស្រង់ហ្វ្រេកង់ស៍ផ្សាយរបស់ស្ថានីយ៍វិទ្យុ ជាទូទៅគេកំណត់យកហ្វ្រេកង់ស៍នាំ f_C ដែលជាហ្វ្រេកង់ស៍ចំនុចកណ្ដាលនៃកាណាល់។

-  f_M    ហ្វ្រេកង់ស៍ម៉ូឌុលេសិន (Modulation Frequency)

-  f_C     ហ្វ្រេកង់ស៍នាំ (Carrier Frequency)

    វិទ្យុផ្សាយសំឡេងមានពីរទម្រង់គឺវិទ្យុផ្សាយសំឡេង AM និងវិទ្យុផ្សាយសំឡេង FM។ ក្នុងតំបន់បី (Region 3) សហភាពទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ (ITU) បានកំណត់ហ្វ្រេកង់ស៍នាំនៃវិទ្យុផ្សាយសំឡេង AM ក្នុងបន្ទារ MF ហ្វ្រេកង់ស៍ចន្លោះពី 540 kHz ដល់ 1600 kHz ហើយមានទំហំហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុក្នុងមួយកាណាល់អតិបរិមាណ 10 kHz ចំណែកឯវិទ្យុផ្សាយសំឡេង FM ស្ថិតក្នុងបន្ទារ VHF ហ្វ្រេកង់ស៍នាំចន្លោះពី 87 MHz ដល់ 108 MHz មានទំហំហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុក្នុងមួយកាណាល់ 200 kHz (0.2 MHz)។

ស៊ីញ៉ាល់វិទ្យុផ្សាយសំឡេងទម្រង់ FM វាស់ស្ទង់នៅលើបរិក្ខារ Rohde & Schwarz DDF007

វិទ្យុផ្សាយសំឡេងទម្រង់ FM ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញដកស្រង់ពី (https://radio-asia.org) ក្នុងឆ្នាំ ២០២៣

ហ្វ្រេកង់ស៍ (MHz)	ឈ្មោះវីទ្យុផ្សាយសំឡេង	ស្ថានីយ៍ផ្សាយ	អានុភាព (kW)
87.750	Fresh FM	Phnom Penh
88.000	Sweet FM	Phnom Penh	10
88.250	Radio Meanchey FM	Phnom Penh	1
88.500	RFI	Phnom Penh/Apsara TV *	4
89.000	NRG 89 FM	Phnom Penh	1
89.500	Voice of New Life Radio	Phnom Penh	10
90.000	Radio FM 90	Phnom Penh/Chamkadong	10
90.500	Ta Phrom Radio	Phnom Penh	5
91.000	People Radio	Phnom Penh	1
91.250	Star FM	Phnom Penh	1
92.000	RFI	Phnom Penh/Apsara TV *	10
93.500	Metropolitan Radio	Phnom Penh	10
93.750	DAP Radio	Phnom Penh
94.500	ABC Traffic FM	Phnom Penh
96.000	RNK FM 96	Phnom Penh/Chamkadong	20
97.000	Radio Apsara	Phnom Penh/Apsara TV *	10
97.500	Love FM	Phnom Penh	1
98.000	FM 98	Phnom Penh	10
98.250	Kasekor FM	Phnom Penh
99	FM 99	Phnom Penh/Apsara TV *	10
99.5	Krusa FM	Phnom Penh	10
100.000	BBC World Service	Phnom Penh/Apsara TV *	10
100.700	Cool FM	Phnom Penh
101.000	Nokorwat FM	Phnom Penh
101.250	Radio Solida Soft	Phnom Penh
101.500	Radio Australia	Phnom Penh	1
102.250	Town FM	Phnom Penh
102.500	Radio Tonle FM	Phnom Penh	2
103.000	Municipality Radio	Phnom Penh	10
103.500	Radio WMC	Phnom Penh	10
104.000	Radio Sovann Phum	Phnom Penh	10
104.500	Radio Hang Meas FM	Phnom Penh	5
105.000	Radio Beehive	Phnom Penh/Khan Chamkarmorn	5
105.500	Vayo FM  Phnom Penh	Phnom Penh
105.750	Cambodia-China Friendship Radio	Phnom Penh	10
105.750	RNK Wat Phnom FM	Phnom Penh	10
106.000	Southeast Asia Radio	Phnom Penh	10
106.500	Radio Sarika FM	Phnom Penh	10
107.000	FM 107	Phnom Penh	10
107.500	ABC Cambodia FM	Phnom Penh	5
108.000	Radio Solida Soft	Phnom Penh	10

៣. ទូរទស្សន៍

ស្ថានីយ៍ផ្សាយទូរទស្សន៍ក៏ប្រើហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុដែរដើម្បីបញ្ជូនរូបភាព ពណ៌ និងសំឡេង ដោយការធ្វើម៉ូលឌុលេសិននាំពត៌មានអាចជា អំព្លីទុត (AM) ហ្វ្រេកង់ស៍ (FM) ឫផាស (PM) ជាដើម។ ទូរទស្សន៍អាណាឡូក និងទូរទស្សន៍ឌីជីថលក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាត្រូវប្រើវិសាលគមហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុទំហំ 7HMz ក្នុងបង់ VHF និង 8HMz ក្នុងបង់ UHF ក្នុងមួយកាណាល់ដើម្បីអាចផ្សាយចេញបាន ហើយក្នុងនោះមានស៊ីញ៉ាល់សំខាន់ចំនួនពីរគឺស៊ីញ៉ាល់នាំរូបភាព (Picture Signal Carries)  និងស៊ីញ៉ាល់នាំសំឡេង (Sound Signal Carries)។

ការបែងចែកហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ​របស់ទូរទស្សន៍ក្នុងបង់ VHF និង UHF

-          VHF ហ្វ្រេកង់ស៍ចាប់ពី 54MHz ដល់ 68MHz សម្រាប់កាណាល់ទី៣​ និងទី៤

-          VHF ហ្វ្រេកង់ស៍ចាប់ពី 174MHz ដល់ 230MHz សម្រាប់កាណាល់ទី៥ ដល់ទី១២

-          UHF ហ្វ្រេកង់ស៍ចាប់ពី 470MHz ដល់ 806MHz សម្រាប់កាណាល់ទី២១ ដល់ទី៦២

ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ​របស់ទូរទស្សន៍ក្នុងបង់ VHF
Channel	Start Frequency (MHz)	Stop Frequency (MHz)	Channel Bandwidth (MHz)
3	54	61	7
4	61	68	7
Channel	Start Frequency (MHz)	Stop Frequency (MHz)	Channel Bandwidth (MHz)
5	174	181	7
6	181	188	7
7	188	195	7
8	195	202	7
9	202	209	7
10	209	216	7
11	216	223	7
12	223	230	7
ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ​របស់ទូរទស្សន៍ក្នុងបង់ UHF
Channel	Start Frequency (MHz)	Stop Frequency (MHz)	Channel Bandwidth (MHz)
21	470	478	8
22	478	486	8
23	486	494	8
24	494	502	8
25	502	510	8
26	510	518	8
27	518	526	8
28	526	534	8
29	534	542	8
30	542	550	8
31	550	558	8
32	558	566	8
33	566	574	8
34	574	582	8
35	582	590	8
36	590	598	8
37	598	606	8
38	606	614	8
39	614	622	8
40	622	630	8
41	630	638	8
42	638	646	8
43	646	654	8
44	654	662	8
45	662	670	8
46	670	678	8
47	678	686	8
48	686	694	8
49	694	702	8
50	702	710	8
51	710	718	8
52	718	726	8
53	726	734	8
54	734	742	8
55	742	750	8
56	750	758	8
57	758	766	8
58	766	774	8
59	774	782	8
60	782	790	8
61	790	798	8
62	798	806	8

(នៅមានបន្ត.....)

ពាក្យគន្លឹះ

 AM Radio វិទ្យុផ្សាយសំឡេងជាទម្រង់ AM

 Amplitude Modulation (AM) ការបញ្ចូលរលកសំឡេងចូលហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុប្រើវិធីសាស្រ្តអំព្លីទុត

 Band បង់

 Bandwidth បន្ទារ

 Channel កាណាល់

 Channel Bandwidth គម្លាតកាណាល់

 Carrier Frequency ហ្វ្រេកង់ស៍នាំ

 FM Radio វិទ្យុផ្សាយសំឡេងជាទម្រង់ FM

 Frequency ហ្វ្រេកង់ស៍

 Frequency Bandwidth បន្ទារហ្វ្រេកង់ស៍

 Frequency Modulation (AM) ការបញ្ចូលរលកសំឡេងចូលហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុប្រើវិធីសាស្រ្តហ្វ្រេកង់ស៍

 Modulation ការបញ្ចូលរលកសំឡេងចូលហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ

 Modulation Frequency ហ្វ្រេកង់ស៍ម៉ូឌុលេសិន

 Radio Frequency ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ

មើលប្រភពយោងបន្ថែម

[១] ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ [ដកស្រង់ឯកសារយោងនៅថ្ងៃទី 4-01-2023]

https://www.techtarget.com/searchnetworking/definition/radio-frequency 

[២] ការបែងចែកបន្ទារហ្វ្រេកង់ស៍ [ដកស្រង់ឯកសារយោងនៅថ្ងៃទី 19-12-2022]

https://www.spectrummonitoring.com/systems.php

[៣]ហ្វ្រេកង់ស៍វិទ្យុ [ដកស្រង់ឯកសារយោងនៅថ្ងៃទី 4-01-2023]

https://en.wikipedia.org/wiki/Radio_frequency

[៤] Radio Regulations Articles Edition of 2020